Միության պատմությունը
Հայաստանի Ճարտարապետների միությունը հիմնադրվել է 1937 թվականին: Մինչ այդ, 1932 թ. կազմվել է անվանի ճարտարապետներից կազմված հանձնաժողով, որոնք նախապատրաստելու էին կազմակերպչական ամբողջ գործընթացը: Միության կազմավորման ակունքներում կանգնած են եղել մեր ժողովրդի տաղանդավոր, իրենց հայրենիքին անմնացորդ նվիրված ճարտարապետների մի ամբողջ համաստեղություն: Հանձնաժողովի կազմում էին Միքայել Մազմանյանը, Նիկողայոս Բունիաթյանը, Ալեքսանդր Թամանյանը, Արսեն Ահարոնյանը, Ռուբեն Հակոբյանը, Բագրատ Արազյանը, Հովհաննես Մարգարյանը, Գ.Մկրտչյանը: Հանձնաժողովի նախագահն էր ճարտարապետ Գևորգ Բ Քոչարը: Հանձնաժողովը ճարտարապետ Կարո Հալաբյանի մասնակցությամբ, որն այդ ժամանակ ԽՍՀՄ ճատարապետների միության նախագահն էր, փայլուն կատարեց իր վրա դրված կազմակերպչական ամբողջ պարտականությունները: 1937 թ. հունիսի 5ին կայացավ ՀՃՄ առաջին համագումարը, որտեղ վարչության նախագահ ընտրվեց Գևորգ Բարսեղի Քոչարը: Կազմակերպման օրվանից ՀՃՄ-ն ակտիվ մասնակցություն է ունեցել Խորհրդային Հայաստանի տնտեսության կառուցման ու մշակութային կյանքին: Նրա անդամները լծվել են ստեղծագործ աշխատանքի քաղաքաշինության, հուշարձանների պահպանման,երիտասարդ ճարտարապետների կրթության, ճարտարապետության տեսության ու պատմության զարգացման գործընթացներին: Թամանյանական դպրոցի հետևորդների, ավագ սերնդի ճարտարապետների կողմից ստեղծվեցին բազմաթիվ ճարտարապետական և գեղագիտական մեծ արժեք ունեցող հետաքրքիր, ազգային դիմագծով և նոր մոտեցումով կատարված բազմաթիվ համալիրներ, շենքեր և կառույցներ: ԽՍՀՄ ճարտարապետների միության մաս կազմելով, մեր միությունն ակտիվ մասնակցություն է ունեցել ԽՍՀՄ ճարտարապետների միության կազմակերպչական, ստեղծագործական-հասարակական կյանքին միշտ զգալով մյուս հանրապետությունների միությունների ուշադրությունն ու հարգանքը: 1988 թ. Սպիտակի աղետալի երկրաշարժը կործանարար հետևանք թողեց: Զոհվեց ավելի քան 25.000 մարդ, հիմնովին ավերվեց Սպիտակ քաղաքը, ավերվեց Լենինականը: Երկրի 1/3 մասը զրկվեց իր տնտեսական հիմքից, բնակֆոնդից: Աշխարհը օգնության ձեռք մեկնեց Հայաստանին: ԽՍՀՄ հանրապետությունների բազմաթիվ ճարտարապետներ շտապեցին Հայաստան՝ օգնելու իրենց գործընկերներին: Այդ օրերին ՀՃՄ-ի Ճարտարապետի տունը վերածվեց շտաբի, որտեղ և՛ նախագծվում, և՛ հավաքվում էին տարբեր նախագծային կազմակերպությունների կողմից կատարված բնակելի, հասարակական, առողջապահական, դպրոցական շենքերի նախագծերը: 1991 թ. ԽՍՀՄ փլուզումից հետո Հայաստանի ճարտարապետներն ակտիվ մասնակցություն ունեցան Հայաստանի անկախացման, Արցախի ազատագրման, Հայաստանի Հանրապետության՝ որպես անկախ ու սուվերեն պետության կայացման գործընթացներին: Հայաստանի ճարտարապետների միության անդամները անմիջական մասնակցություն ունեցան ստեղծված նոր քաղաքական-տնտեսական հարաբերություններում , մեծ աշխատանք տանելով, քաղաքաշինության և ճարտարապետության բնագավառում օրենսդրական դաշտ լուծելուն:
1992 թվականին նախկին Խորհրդային Միության հանրապետությունների ճարտարապետների միությունները, շարունակելու համար իրենց միացյալ գործունեությունը՝ ուղղված ճարտարապետության զարգացմանը, կազմակերպեցին ճարտարապետների Միությունների Միջազգային Ասոցիացիան /MACA/, որի հիմնադիր անդամներից էր նաև Հայաստանի Ճարտարապետների միությունը: Ռոտացիոն կարգով Ասոցիացիան յուրաքանչյուր տարի ղեկավարում է Ասոցիացիայի կազմում գտնվող միություններից մեկի նախագահը: 1995-1997 թթ. MACA-ի նախագահի պարտականությունները կատարել է ՀՃՄ նախագահ Ա. Զուրաբյանը: 2012-2013 թթ. MACA-ի նախագահի պարտականությունները կատարել է ՀՃՄ նախագահ Մ.Մինասյանը: Ստեղված նոր քաղաքական և տնտեսական փոփոխությունները փոփոխություն մտցրեցին յուրաքանչյուր մարդու կյանքում: Միության անդամների մի զգալի մաս մեկնեց արտերկիր աշխատանք գտնելու նպատակով: Արտերկիր մեկնած ճարտարապետները հիմնականում հաստատվեցին ՌԴ-ի Մոսկվա քաղաքում և ԱՄՆ-ի Լոս Անջելես քաղաքում: Չկորցնելու համար մեր միության անդամներին, 2005 թվ. կազմակերպվեց ՀՃՄ-ի Լոս Անջելեսի մասնաճյուղը /նախագահ՝ Վ. Ակշիհերլյան/ և 2006 թվ. կազմակերպվեց ՀՃՄ-ի Մոսկվայի մասնաճյուղը /նախագահ՝ Կ. Բալյան/: Հայ ճարտարապետները, չնայած ոչ նպաստավոր պայմաններին, իրենց աշխատանքով ճարտարապետության և քաղաքաշինության բնագավառում ակտիվորեն մասնակցում են նորանկախ Հայաստանի կայացման և հզորացման գործընթացին: Վերջին 25 տարում եղել են նշանակալից ձեռքբերումներ: Միևնույն ժամանակ ունեցել ենք մեծ կորուստներ, ընկել է ճարտաապետների հեղինակությունը:
Նոր ժամանակները թելադրեցին նորովի նայել ՀՃՄ-ի աշխատանքների կազմակերպման հարցերին: Անհրաժեշտություն առաջացավ արմատապես վերանայել միության՝ որպես հասարակական կազմակերպության գործունեությունը: Ուսումնասիրվեց արտասահմանյան երկրների նմանատիպ կազմակերպությունների կառուցվածքն ու փորձը: Կազմակերպվեցին բազմաթիվ քննարկումներ: Ճարտարապետների միության մասնագիտական խմբի և ՀՀ Քաղաքաշինության կոմիտեի մասնագետների համատեղ աշխատանքով 2006 թվականից սկսվեց քննարկումների մի ամբողջ շղթա, որի ընթացքում մշակվեց «Ճարտարապետական գործունեության մասին» ՀՀ օրենքը, որը երկրի նախագահի կողմից հաստատվեց և ուժի մեջ մտավ 2018 թվականի հունվարի 6-ին:
Ընդունված օրենքով պետությունը որոշ գործառույթներ փոխանցում է Հայաստանի Ճարտարապետների պալատին (ճարտարապետների և ճարտարագետ-կոնստրուկտորների Արտոնագրերի տրամադրում, մասնագիտական որակի բարձրացման համար շարունակական ուսուցման ծրագրերի պատրաստում և այլն:) 2018 թվականի մարտի 17-ին Հայաստանի Ճարտարապետների միության ընդհանուր ժողովը որոշում ընդունեց վերակազմավորել Հայաստանի Ճարտարապետների միությունը Հայաստանի Ճարտարապետների պալատի: Հաստատվեց Ճարտարապետների պալատի Կանոնադրությունը, ընտրվեց Պալատի խորհուրդ և Պալատի որակավորման հանձնաժողովներ: Հայաստանի Ճարտարապետների պալատի նախագահ ընտրվեց Մկրտիչ Մինասյանը:
Հայաստանի Ճարտարապետների պալատը հանդիսանում է Հայաստանի Ճարտարապետների միության Ժառանգորդը: Կոնսոլիդացնելով գործող ճարտարապետներին և ճարտարագետ-կոնստրուկտոներին, համատեղ քննարկելով այն բոլոր հարցերի շրջանակները, որոնք նպաստելու են ճարտարապետների և ճարտարագետ-կոնստրուկտոների հեղինակության և պատասխանատվության բարձրացմանը, մենք կկարողանանք լիարժեք մասնակցություն ունենալ երկրի զարգացման մեջ, որոշակի և պահանջված ազդեցություն կարող ենք ունենալ քննարկվող հարցերի մեջ, լինել ֆինանսապես անկախ, արժանավայել ներկայացնել Հայաստանը Ճարտարապետական միջազգային հարթակներում: Հայաստանի Ճարտարապետների միությունը /այժմ պալատ/ 1999 թվականից Ճարտարապետների Միջազգային Միության /UIA/ լիարժեք անդամ է ձայնի իրավունքով, որի կազմում ընդգրկված են աշխարհի ավելի քան 140 երկրների Ճարտարապետների միությունները: